Algemene beschrijving In een PGS 15 loods met gevaarlijke stoffen ontstaat een brand. De brand veroorzaakt rook met giftige verbrandingsproducten. Bij een beginnende- of zuurstof beperkte brand is er weinig hitte waardoor er geen pluimstijging plaatsvindt. [1] De rookwolk wordt door de wind meegevoerd. Effecten Het effect van een rookwolk is vergiftiging door onder andere stikstofdioxide (NO2). [2]
In deze kaart is uitgegaan van een loods van 300 m2 brandend oppervlak waarvan de rook zich in de lijwervel opmengt met lucht in de omgeving [3]. Het ontstaan van toxische verbrandingsproducten is sterk afhankelijk van de aard en hoeveelheid van de opgeslagen stoffen.
Omdat de samenstelling van de opgeslagen goederen zeer divers kan zijn, is er door het RIVM een ‘gemiddelde bruto structuurformule’ voorgesteld. Bij deze gemiddelde structuurformule zijn de effecten van stikstofdioxide dominant. In deze scenariokaart zijn daarom alleen de effecten van stikstofdioxide verder uitgewerkt. Bij opslagen met veel chloorhoudende producten kan bijvoorbeeld waterstofchloride (HCl) dominant zijn.
Verberg alle gedetailleerde informatie
| Modelleringssoftware Effectsfile |
Effects 10.2.0: Combustion and Toxic Combustion Products; Neutral Gas Dispersion. |
| Uitgangspunten: | |
| Stofnaam | C3.90H8.50O1.06Cl0.46N1.17S0.51P1.35 [4] |
| Hoeveelheid opgeslagen materiaal |
100.000 kg |
| Oppervlakte compartiment | 300 m2 [5] |
| Breedte loods | 15 m [6] |
| Hoogte loods | 5 m [7] |
| Temperatuur omgeving | 9 °C |
| Weerstabiliteitsklasse | D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s) F1,5 (stabiel weer, windsnelheid 1,5 m/s) |
| Observatie hoogte | 1.5 m |
| Blootstellingsduur | 30 min |
| Resultaten: | |
| Representatief massadebiet NO2 | 0.87 kg/s [8] |
| Representatief massadebiet SO2 | 1.5 kg/s [8] |
| Representatief massadebiet HCl | 0.76 kg/s [8] |
| Representatief massadebiet CO2 | 1.58 kg/s [8] |
| Representatief massadebiet H2O | 3.5 kg/s [8] |
| Representatieve brandduur | 4 uur |
De initiële kans op brand in een loods met gevaarlijke stoffen is afhankelijk van het beschermingsniveau van de loods[13]:
| Beschermingsniveau 1 en 2 | Beschermingsniveau 3 | |
| Kans per jaar | 8,8*10-4 | 1,8*10-4 |
De vervolgkans op brand met een bepaalde omvang is afhankelijk van het beschermingsniveau en maatregelenpakket in een specifieke situatie. Zie hiervoor RIVM, 2015 paragraaf 8.2.4.
Het effect van een rookwolk met stikstofdioxide is vergiftiging. De omvang van de giftige wolk is afhankelijk van de inrichting van de omgeving, de blootstellingsduur en de weersomstandigheden.
Stikstofdioxide (in pure vorm een roodbruin giftig gas) zal opgaan in een mengsel van stoffen die in de rook zit. Het is goed oplosbaar in water, maar vormt in combinatie met water salpeterzuur. Het inademen hiervan is gevaarlijk en kan longoedeem veroorzaken.
In de onderstaande tabellen en grafieken zijn de effecten van de giftige wolk weergegeven. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de omstandigheden zullen mensen overlijden (†) of raken gewond. Van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). Voor de weertypen D5 en F1,5 is het slachtofferbeeld bepaald voor personen die zich buiten bevinden. Dit is uitgewerkt voor drie ringen. In de eerste ring overlijd meer dan 95 % van de aanwezigen, in de tweede tussen de 95 en 50 % en de derde tussen de 50 en 5 %. De effectafstanden van de giftige wolk voor deze ringen staan in de tabel. Aanvullend wordt in een tabel de afstand tot de interventiewaarden die de hulpverleningsdiensten gebruiken weergegeven [14].
De drie volgende geografische gebieden zijn uitgewerkt [15]:
- Stedelijk gebied (bijv. grote steden met hoge gebouwen, industriegebieden met hoge bebouwing);
- Verstedelijkt landelijk gebied (bijv. gebieden met dichte laagbouw, bossen en industriegebieden);
- Landelijk gebied (bijv. landelijke gebieden met verspreid liggende laagbouw).
De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de onderliggende grafieken met het verloop van letaliteit (percentage doden) versus afstand en letaliteitscontouren.
Weertype D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s )
Tabel effectafstanden en gevolgen voor weertype D5
| D5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | Slachtoffers buiten (%) | ||||||
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) | † | T1 | T2 | T3 | ||||
| 1e ring | 0 - 120 | 0 - 160 | 0 - 200 | 95 -100 | 0 - 5 | 0 -5 | 0 - 5 | |||
| Grens 1e ring: 95% letaal | 120 | 160 | 200 | 95 | 0 - 5 | 0 - 5 | 0- 5 | |||
| 2e ring | 120 - 165 | 160 - 210 | 200 - 265 | 50 - 95 | 0 - 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | |||
| Grens 2e ring: 50% letaal | 165 | 210 | 265 | 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | 0 - 50 | |||
| 3e ring | 165 - 220 | 210 - 280 | 265 - 350 | 5 - 50 | niet bepaald | |||||
| Grens 3e ring: 5% letaal | 220 | 280 | 350 | 5 | ||||||
Tabel Interventiewaarden voor weertype D5
| D5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | |||
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) |
||||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 10 minuten Concentratie 220 mg/m3 | 170 | 220 | 280 | |||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 1 uur Concentratie 120 mg/m3 | 270 | 560 | 400 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 10 minuten Concentratie 44 mg/m3 | 500 | 600 | 1140 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 1 uur Concentratie 24 mg/m3 | 730 | 970 | 1030 | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 10 minuten Concentratie 0.96 mg/m3 | 5500 | 6200 | 6900 | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 1 uur Concentratie 0.96 mg/m3 | 5500 | 6200 | 6900 | |||
Contouren giftige wolk Stikstokfdioxide voor weertype D5
Grafiek letaliteit vs. afstand Stikstofdioxide voor weertype D5
Weertype F1,5 (stabiel weer, windsnelheid 1,5 m/s )
Tabel effectafstanden en gevolgen voor weertype F1,5
| F1,5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | Slachtoffers buiten (%) | ||||||
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) | † | T1 | T2 | T3 | ||||
| 1e ring | 0 - 880 | 0 - 1050 | 0 - 1240 | 95 - 100 | 0 - 5 | 0 - 5 | 0 - 5 | |||
| Grens 1e ring: 95% letaal | 880 | 1050 | 1240 | 95 | 0 - 5 | 0 - 5 | 0 - 5 | |||
| 2e ring | 880 - 1200 | 1050 - 1400 | 1240 - 1640 | 50 - 95 | 0 -50 | 0 -50 | 0 -50 | |||
| Grens 2e ring: 50% letaal | 1200 | 1400 | 1640 | 50 | 0 -50 | 0 -50 | 0 -50 | |||
| 3e ring | 1200 - 1600 | 1400 - 1900 | 1640 - 2200 | 5 - 50 | niet bepaald | |||||
| Grens 3e ring: 5% letaal | 1600 | 1900 | 2200 | 5 | ||||||
Tabel Interventiewaarden voor weertype F1,5
| F1,5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | |||
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) |
||||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 10 minuten Concentratie 1900 mg/m3 | 1240 | 1450 | 1700 | |||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 1 uur Concentratie 780 mg/m3 | 1900 | 2200 | 2500 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 10 minuten Concentratie 200 mg/m3 | 3650 | 4200 | 4700 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 1 uur Concentratie 140 mg/m3 | 5500 | 7200 | 7500 | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 10 minuten Concentratie 21 mg/m3 | >>15 km | >> 15 km | >> 15 km | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 1 uur Concentratie 21 mg/m3 | >> 15 km | >> 15 km | >> 15 km | |||
Contouren giftige wolk Stikstofdioxide voor weertype F1,5
Grafiek letaliteit vs. afstand Stikstofdioxide voor weertype F1,5
Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een giftige wolk op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven.
Mogelijk handelingsperspectief [16]
Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen. [17] Snel reageren is bevorderlijk.
- Voor personen buiten is het handelingsperspectief vluchten.
- Indien vluchten niet mogelijk is, is een schuilplaats binnen gaan een goed handelingsperspectief.
- Voor personen binnen is het handelingsperspectief binnen blijven [18], ramen en deuren sluiten en ventilatie uitzetten.
Randvoorwaarden
De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Het verloop van het ongevalsscenario:
- De snelheid waarmee het scenario giftige wolk zich voltrekt is afhankelijk van de (weers)omstandigheden. Afhankelijk van de windsnelheid en windrichting zal de wolk zich verspreiden.
Herkenbaarheid van het scenario:
- Stikstofdioxide heeft een roodbruine kleur en wordt meegevoerd in de rook. De rook zal een alarmerend effect hebben.
Mate van bewustzijn van de gevaren:
- Weten dat er een brand is
- Weten wat de gevaren zijn rook
- Weten wat je moet doen in geval van een (dreigende) giftige rookwolk
Gesteldheid van personen:
- Fysieke gesteldheid
- Geestelijke gesteldheid
Aanwezige voorzieningen:
- Mogelijkheden om van de bron af te vluchten
- Mogelijkheden om te schuilen
Optreden brandweer (Bestrijdbaarheid)
Mogelijke taken
- Redden en verlenen eerste hulp aan slachtoffers
- Bepalen van het bron- en effectgebied
- Waarschuwen van de aanwezige personen in het effectgebied
- Beperkt inzetten van brandweereenheden in het benedenwindse gebied
- Afschermen van de omgeving
- Veiligstellen van het getroffen gebied
Randvoorwaarden
- Repressieve voorbereiding
- Snelle alarmering van de brandweer
- Snelle opkomst van de brandweer
- Bereikbaarheid over twee verschillende routes vanuit twee tegengestelde windstreken
- Voldoende water om af te kunnen schermen
- Dekkend systeem om aanwezigen in het effectgebied te waarschuwen
- Grootschalig optreden van de brandweer
Optreden geneeskundige hulpverlening
De geneeskundige hulpverlening start met de processen: triage en traumabeoordeling [19] , behandelen van slachtoffers, inrichten van een gewondennest en vervoer naar ziekenhuizen. Aandachtspunt is mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances. Na een incident verlenen omstanders hulp . Een deel van de slachtoffers komt als zelfverwijzer op de eerste hulp. Een ontsmettingsunit aan ” de poort” is bij gassen niet van belang.
Relevante aspecten bij de effecten van vrijkomen van giftige stoffen zijn: aantal slachtoffers, doelgroep, type letsel en ontsmetting. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Aantal slachtoffers
| < 10 |
|
| > 10 |
|
| > 250 |
|
Type slachtoffers
- Nadat blootstelling heeft plaatsgevonden: blootstelling beëindigen en frisse lucht opzoeken. Aandachtspunt is operationele voorbereiding op het behandelen van kinderen. Dit vereist een aangepast gewondenspreidingsplan. [22]
- Aandachtspunt is hulp aan verminderd zelfredzame personen (zorginstellingen).
- Aandachtspunt is het snel kunnen waarschuwen van de bevolking via een voorbereide NL-alert met handelingsperspectief. Dit is om blootstelling te voorkomen en kostbare tijd (en mogelijk levens te redden) te verliezen met wachten op advies van experts. [23].
Type letsel
- Stikstofdioxide kan zorgen voor irritatie van ogen, neus, keel en luchtwegen. Deze klachten verdwijnen vaak weer snel in de frisse lucht. Na een klachtenvrije periode kunnen als gevolg van longoedeem, tot 24 uur na blootstelling, alsnog klachten ontstaan zoals benauwdheid, cyanose en verminderde longcapaciteit. Bij vermoedelijke blootstelling aan hoge concentraties is daarom observatie in het ziekenhuis gewenst. Bij blootstelling aan lagere concentraties kan aan betrokkenen worden geadviseerd om direct contact met de huisarts op te nemen bij een toename van klachten.
- Extra aandacht bij de operationele voorbereiding is noodzakelijk bij verhoogde kans op slachtoffers uit de groep van ouderen en kinderen.
Optreden politie en gemeente (Hulpverlening)
Mogelijke taken
Politie
- Afzetten van het effectgebied
- Aanwezige personen in het effectgebied laten schuilen of vluchten
- Gidsen van brandweervoertuigen en ambulances
Gemeente
- Opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
- Voorlichting/communicatie over het ongeval
- Registreren van slachtoffers
Randvoorwaarden
Politie
- Operationele voorbereiding op het afzetten van een groot effectgebied
- Voldoende mensen en middelen om het effectgebied af te kunnen zetten
- Een operationeel mobiliteitsplan
Gemeente
- Operationele voorbereiding op het opvangen en verzorgen van personen uit het effectgebied
- Voldoende locaties en personeel voor de opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
- Operationeel voorlichting- en communicatieplan.
Kansbeperkend
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Wegnemen van de risicobron | Het wegnemen van de risicobron neemt de kans op het scenario weg. |
Effect en gevolgbeperkend
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Afstand houden tot activiteit met gevaarlijke stoffen | Dicht bij de plaats van het scenario zijn de effecten het meest merkbaar. De gevolgen nemen af naarmate de afstand toeneemt. |
| Verdeling typen gebouwen | Door rekening te houden met het type bebouwing kan het aantal mogelijke slachtoffers bij het scenario worden beperkt. Dat kan bijvoorbeeld door het zodanig verdelen van gebouwen in een gebied dat de meer kwetsbare gebouwen worden beschermd door minder kwetsbare gebouwen. |
| Obstakels toevoegen | Er kan geprobeerd worden om met obstakels de verspreiding van een gifwolk te vertragen of zodanig turbulentie te creëren dat de gifwolk mengt met de omringende lucht. |
| Rekening houden met windrichting | De overheersende windrichting in Nederland is uit het zuidwesten. Door kwetsbare functies niet in de overheersende windrichting vanaf de risicobron te plaatsen, kunnen slachtoffer mogelijk voorkomen worden. |
Bevordering van de zelfredzaamheid
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Duidelijke vluchtroutes aanbrengen | Door duidelijke vluchtroutes aan te brengen kunnen mensen het gebied gemakkelijker verlaten. |
| Risicocommunicatie | Door te communiceren over de mogelijke scenario’s in een gebied het beste handelingsperspectief worden mensen zich meer bewust van wat ze moeten doen bij het scenario. |
| Onderhouden schuilplaatsen en vluchtwegen | Onderhoud van schuilplaatsen en vluchtwegen is belangrijk, zodat ten alle tijden van een ongeval de schuil- en vluchtmogelijkheden bereikbaar en inzetbaar zijn. |
| De (bedrijfs)noodplannen oefenen op een gifwolk | Door te oefenen met het gifwolkscenario in de (bedrijfs)noodplannen weten de werknemers wat ze moeten doen in het geval van een echte calamiteit. |
Bevordering van de hulpverlening
| Maatregel | Werking van de maatregel |
| Werkende communicatiemiddelen | Tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen vindt veel van de communicatie plaatst via radio, internet en telefoon. Het is hierbij van belang dat zendmasten op afstand van de activiteiten met gevaarlijke stoffen staan, zodat deze ook tijdens een ongeval werken. |
| Waarschuwingsmiddelen | Voor een snelle en effectieve waarschuwing tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen is het van belang dat een waarschuwingssysteem de mensen in het effectgebied kan bereiken. |
| Afstemming hulpdiensten | Het handelingsperspectief dat aan mensen wordt geboden ten tijden van een ongeval met gevaarlijke stoffen moet worden afgestemd met de inzet van hulpdiensten, zodat de inzet van de hulpdiensten kan aansluiten bij dit handelingsperspectief. |
De beheergroep heeft geen beeld en/of filmmateriaal gevonden van giftige wolk bij een PGS 15 loods.
Suggesties kunnen gemaild worden naar info@scenarioboekev.nl
- In dit scenario is uitgaan van het meest conservatieve scenario zonder pluimstijging. Bij pluimstijging zijn de effecten op leefniveau zeer beperkt. RIVM, 2015 blz. 74 ↩
- Deze kaart beschrijft enkel de giftige rookwolk. De hittestralingseffecten van de brand zijn in deze kaart niet verder uitgewerkt. ↩
- Bij een oppervlak van meer dan 900 m2 mag pluimstijging worden verondersteld. RIVM 2009 ↩
- RIVM gemiddelde brutostructuurformule Andere specifieke stof verhoudingen kunnen worden opgeteld in een RIVM spreadsheet ↩
- Gekozen is voor een klein oppervlak omdat daarbij geen pluimstijging wordt verwacht. RIVM 2009 + RIVM rapport verspreiding van stoffen bij branden: een verkennende studie ↩
- Aanname veel voorkomend bedrijfspand in relatie tot de oppervlakte. ↩
- Aanname veel voorkomende bedrijfspand. ↩
- Bij deze gemiddelde structuurformule zijn de effecten van stikstofdioxide dominant. In deze scenariokaart zijn daarom alleen de effecten van stikstofdioxide verder uitgewerkt. ↩
- Bij deze gemiddelde structuurformule zijn de effecten van stikstofdioxide dominant. In deze scenariokaart zijn daarom alleen de effecten van stikstofdioxide verder uitgewerkt. ↩
- Bij deze gemiddelde structuurformule zijn de effecten van stikstofdioxide dominant. In deze scenariokaart zijn daarom alleen de effecten van stikstofdioxide verder uitgewerkt. ↩
- Bij deze gemiddelde structuurformule zijn de effecten van stikstofdioxide dominant. In deze scenariokaart zijn daarom alleen de effecten van stikstofdioxide verder uitgewerkt. ↩
- Bij deze gemiddelde structuurformule zijn de effecten van stikstofdioxide dominant. In deze scenariokaart zijn daarom alleen de effecten van stikstofdioxide verder uitgewerkt. ↩
- RIVM, 2015 paragraaf 8.2.3 ↩
- Interventiewaarden worden door de hulpverleningsdiensten gebruikt om te bepalen of de bevolking moet worden gewaarschuwd interventiewaarden ↩
- In Effects respectievelijk: city centre, cultivated land en open flat terrain ↩
- TNO 2015, rapport Bevorderen zelfredzaamheid spoorzone Moerdijk p. 56 ↩
- Het handelingsperspectief is afhankelijk van de weerscondities en het scenario. En hoe harder het waait hoe sneller het ergens (binnen) is voordat de ventilatie afgesloten is. ↩
- Bij verdiepingen met een aansluiting op een schuin dak zijn vaker kieren waardoor buitenlucht naar binnen kan lekken ↩
- De Nederlandse slachtofferregistratiekaart p.3. oktober 2006 ↩
- Leidraad GGB p.12 december 2015 ↩
- Leidraad GGB p.10 december 2015 ↩
- Voor kinderen is ander materiaal benodigd. Ouders en kinderen worden bij voorkeur bij elkaar geplaatst. Dit is een complexe factor in het gewondenspreidingsplan ↩
- Alarmeer de GAGS. Elke situatie is immers anders; de GAGS kan de situatie inschatten op basis van berekeningen van de AGS, klachten, etcetera. ↩
