Algemene beschrijving Een giftige plas ontstaat doordat de tank van de ketelwagen openscheurt na bijvoorbeeld een botsing. Hierdoor stroomt een groot deel van de acrylnitril in korte tijd uit. De acrylnitril verspreidt zich over het spoorbed, dampt uit en vormt een giftige wolk. De wolk verspreidt zich met de wind mee. Acrylnitril is zeer licht ontvlambaar. Wanneer de plas ontsteekt kan het scenario plasbrand optreden. Het scenario plasbrand bij spoor transport acrylnitril is hier beschreven. Effecten Acrylnitril is een kleurloze, giftige vloeistof met een enigszins naar amandel ruikende doch prikkelende geur. De stof is zeer giftig bij huidcontact en inademing.
Verberg alle gedetailleerde informatie
| Modelleringssoftware Effectsfile | TNO Effects 10.1.4: Pool evaporation; Neutral gas dispersion: toxic dose. |
| Uitgangspunten: | |
| Stofnaam | Acrylnitril |
| Stofcategorie | LT1 |
| Inhoud tank | 80 m3 [1] |
| Vullingsgraad | 93 % |
| Totale massa vrijgekomen | 60.000 kg [2] |
| Type breuk | Instantaan falen |
| Plasoppervlakte | 600 m2 [1] |
| Druk in tank | 1 bar (atmosferisch) |
| Temperatuur in de tank | 9 °C |
| Temperatuur omgeving | 9 °C |
| Zonne-instraling | 250 W/m2 [4] |
| Weerstabiliteitsklasse | D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s) F1,5 (stabiel weer, windsnelheid 1,5 m/s) |
| Resultaten: | |
| Representatief verdampingsdebiet | 0.75 kg/s bij D5 0,31 kg/s bij F1,5 |
| Representatieve verdampingstijd | 30 min |
De kans op een giftige wolk acrylnitril na een ongeval met een ketelwagen wordt bepaalt door de kans op een ongeval, de kans op een grote uitstroom en de correctie voor toxische stoffen. Deze kans wordt per ketelwagen, per jaar, per wagenkilometer geschat op [5]:
| N basis | N grote uitstroom | N toxisch | N scenario | ||
| Baanvaksnelheid <40 kmh | Zonder wissels | 1.4 x 10 -8 | 0.032 | 0.1 | = 4.5 x 10 -11 |
| Met wissels | 4.7 x 10 -8 | 0.032 | 0.1 | = 1.5 x 10 -10 | |
| Baanvaksnelheid >40 kmh | Zonder wissels | 2.8 x 10 -8 | 0.032 | 0.1 | = 6.2 x 10 -10 |
| Met wissels | 6.1 x 10 -8 | 0.032 | 0.1 | = 1.3 x 10 -9 |
Factoren die de kans van optreden verkleinen zijn:
- Baanvaksnelheid verlagen;
- Inrichting van het spoor optimaliseren (bijvoorbeeld door het beperken van wissels);
- Het aantal transportbewegingen verminderen.
Acrylnitril is een kleurloze, giftige vloeistof met een enigszins naar amandel ruikende, prikkelende geur. De stof is zeer giftig bij huidcontact en inademing. In de onderstaande tabellen en grafieken zijn de effecten van de giftige wolk weergegeven. Afhankelijk van de afstand tot het ongeval en de omstandigheden zullen mensen overlijden (†) of raken gewond. Van zeer zwaargewond (T1) tot lichtgewond (T3). De wettelijke grenswaarde [6] van acrylnitril is 4,4 mg/m3 (2 ppm). Voor de weertypen D5 en F1,5 is het slachtofferbeeld bepaald voor personen die zich buiten bevinden. Dit is uitgewerkt voor drie ringen. In de eerste ring overlijd meer dan 95 % van de aanwezigen, in de tweede tussen de 95 en 50 % en de derde tussen de 50 en 5 %. De effectafstanden vanaf de rand van de plas voor deze ringen staan in de tabel. Aanvullend wordt in een tabel de afstand tot de interventiewaarden die de hulpverleningsdiensten gebruiken weergegeven [7]. De drie volgende geografische gebieden zijn uitgewerkt [8]:
- Stedelijk gebied (bijv. grote steden met hoge gebouwen, industriegebieden met hoge bebouwing);
- Verstedelijkt landelijk gebied (bijv. gebieden met dichte laagbouw, bossen en industriegebieden);
- Landelijk gebied (bijv. landelijke gebieden met verspreid liggende laagbouw).
De tabel effectafstanden en gevolgen is aangevuld met de onderliggende grafieken met het verloop van letaliteit (percentage doden) versus afstand en letaliteitscontouren.
Weertype D5 (neutraal weer, windsnelheid 5 m/s )
Tabel effectafstanden en gevolgen voor weertype D5
| D5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | Slachtoffers buiten (%) | ||||||
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) | † | T1 | T2 | T3 | ||||
| 1e ring | 95% letaal wordt niet bereikt bij dit incident | |||||||||
| Grens 1e ring: 95% letaal |
||||||||||
| 2e ring | 50% letaal wordt niet bereikt bij dit incident | |||||||||
| Grens 2e ring: 50% letaal |
||||||||||
| 3e ring | 0 tot 5 | 0 tot 15 | 0 tot 30 | 5 - 50 | niet bepaald | |||||
| Grens 3e ring: 5% letaal | 5 | 15 | 30 | 5 | ||||||
Tabel Interventiewaarden voor weertype D5
| D5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | |||
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) |
||||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 10 minuten Concentratie 1300 mg/m3 | 10 | 25 | 50 | |||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 1 uur Concentratie 220 mg/m3 | 140 | 190 | 240 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 10 minuten Concentratie 650 mg/m3 | 30 | 70 | 110 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 1 uur Concentratie 130 mg/m3 | 210 | 270 | 340 | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 10 minuten Concentratie 3.3 mg/m3 | 2340 | 2680 | 3040 | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 1 uur Concentratie 3.3 mg/m3 | 2340 | 2680 | 3040 | |||
Contouren giftige wolk Acrylnitril voor weertype D5
Grafiek letaliteit vs. afstand Acrylnitril voor weertype D5
Weertype F1,5 (stabiel weer, windsnelheid 1,5 m/s )
Tabel effectafstanden en gevolgen voor weertype F1,5
| F1,5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | Slachtoffers buiten (%) | ||||||
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) | † | T1 | T2 | T3 | ||||
| 1e ring | 95% letaal wordt niet bereikt bij dit incident | |||||||||
| Grens 1e ring: 95% letaal |
||||||||||
| 2e ring | 50% letaal wordt niet bereikt bij dit incident | |||||||||
| Grens 2e ring: 50% letaal |
||||||||||
| 3e ring | 0 tot 40 | 0 tot 100 | 0 tot 170 | 5 - 50 | niet bepaald | |||||
| Grens 3e ring: 5% letaal | 40 | 100 | 170 | 5 | ||||||
Tabel Interventiewaarden voor weertype F1,5
| F1,5 | Stedelijk gebied | Verstedelijkt gebied | Landelijk gebied | |||
| Lengte (meter) | Lengte (meter) | Lengte (meter) |
||||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 10 minuten Concentratie 1300 mg/m3 | 180 | 310 | 430 | |||
| Levensbedreigende waarde (LBW) 1 uur Concentratie 220 mg/m3 | 1120 | 1340 | 1580 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 10 minuten Concentratie 650 mg/m3 | 460 | 600 | 750 | |||
| Alarmeringsgrenswaarde (AGW) 1 uur Concentratie 130 mg/m3 | 1630 | 1910 | 2220 | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 10 minuten Concentratie 3.3 mg/m3 | 16000 | 20500 | >20km | |||
| Voorlichtingsrichtwaarde (VRW) 1 uur Concentratie 3.3 mg/m3 | 16000 | 20500 | >20km | |||
Contouren giftige wolk Acrylnitrilvoor weertype F1,5
Grafiek letaliteit vs. afstand Acrylnitril voor weertype F1,5
Aanwezige personen zijn na het ontstaan van een giftige wolk op zichzelf en anderen aangewezen. In onderstaande afbeelding zijn mogelijke handelingsperspectieven weergegeven.
Mogelijk handelingsperspectief [9]
Afhankelijk van de situatie en de inrichting van de omgeving kan het handelingsperspectief verschillen. [10] Snel reageren is bevorderlijk.
- Voor personen buiten is het handelingsperspectief vluchten (een natte doek om door te ademen vermindert de blootstelling).
- Indien vluchten niet mogelijk is, is een schuilplaats binnen gaan een goed handelingsperspectief.
- Voor personen binnen is het handelingsperspectief binnen blijven en naar hoogste bouwlaag met een vlak plafond gaan [11]. Ramen en deuren sluiten en ventilatie uitzetten.
Randvoorwaarden
De onderstaande aspecten zijn mede bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van zelfredzaamheid. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Het verloop van het ongevalsscenario:
- De snelheid waarmee het scenario giftige wolk zich voltrekt is afhankelijk van de (weers)omstandigheden. Afhankelijk van de windsnelheid en windrichting zal de wolk zich verspreiden. Afhankelijk van de gat grote en uitstroom snelheid kan de toevoer van de giftige wolk verschillen.
Herkenbaarheid van het scenario:
- Acrylnitril is een kleurloze, giftige vloeistof met een enigszins naar amandel ruikende doch prikkelende geur. De geur zal een alarmerend effect hebben.
Mate van bewustzijn van de gevaren:
- Weten dat er een ongeval is met een acrylnitrilketelwagon
- Weten wat de gevaren zijn van acrylnitril
- Weten wat je moet doen in geval van een (dreigende) giftige wolk
Gesteldheid van personen:
- Fysieke gesteldheid
- Geestelijke gesteldheid
Aanwezige voorzieningen:
- Mogelijkheden om van de bron af te vluchten
- Mogelijkheden om te schuilen
Brandweerzorg
Dit scenario dient als voorbeeld voor de mogelijke effecten die kunnen optreden bij het vrijkomen van toxische vloeistof en giftige wolk
Relevante brandweerprocessen
-
Bron- en emissiebestrijding:
– Bepalen van het bron- en effectgebied;
– Voorkomen van uitbreiding en beperken van effecten door
middel van het afschermen van de omgeving;
– Stabiliseren van het incident en ontstane branden in de
omgeving blussen;
– Waarschuwen bevolking. -
Redding:
– Redden en verlenen van eerste hulp aan slachtoffers (zie slachtoffers). - Ontsmetting:
– Ontsmetten mens, dier, vaartuigen en infrastructuur
Relevante aspecten
- Dekkend systeem om aanwezigen in het effectgebied te waarschuwen[12]
- Toegankelijkheid gebied [13]
- Repressieve voorbereiding en snelle alarmering
- Opkomsttijd van de brandweer (zie opkomst/inzettijd).
- Passende (grootschalige) slagkracht brandweer (zie capaciteit).
- Effectieve (grootschalige) bluswatervoorziening voor eventuele afscherming (zie bluswatervoorzieningen)
Capaciteit [14]:
- Specialistische eenheden worden ingezet ten behoeve van het beperken van de effecten.
- Een schuimbluseenheid of crashtender wordt ingezet ten behoeve van het afdekken van de vloeistofplas [15]
- Houd rekening met de inzet van specialistische eenheden zoals specialistische interventie eenheden (SIE) voor incidentbestrijding gevaarlijke stoffen(IBGS), meetplanorganisatie en een basis ontsmettingseenheid(BOE) ten behoeve van de hulpverleners.
- Benodigde omvang slagkracht is afhankelijk van de omgeving en wordt bepaald via het commando ter plaatse (COPI) voor het brongebied of het Regionaal Operationeel Team (ROT) voor het effectgebied.[16].
- Houdt rekening met de inzet van een of meerdere pelotons (4 tankautospuiten) voor verlening van eerste hulp en transport van slachtoffers naar het gewondennest.[17]
Opkomst/inzettijd [18]
Schematische weergave incident verloop grootschalig brandweer optreden
|
30 minuten |
· Norm opkomsttijd eerste peloton. |
|
45 minuten |
· Beschikbaarheid aanvullend tweede peloton met een richttijd van 8 uur inzettijd |
|
60 minuten |
· Inzettijd aanvullende grootschalige watervoorziening. |
Bluswatervoorziening
- Het waterleidingnet met ondergrondse brandkranen (primaire bluswatervoorziening) heeft onvoldoende capaciteit.
- Voldoende openbare secundaire bluswatervoorziening is noodzakelijk ten behoeve van het afdekken van de plas met schuim en voor het verdunnen van de giftige wolk. De norm voor spoorincidenten met gevaarlijke stoffen is 6000 l/min. [20].
Indicatie bepaling capaciteit slachtoffers [21]
- In de hectische fase komt via burgerhulp de redding op gang van slachtoffers. De prioriteit zal uitgaan naar het redden en helpen vervoeren van slachtoffers naar het gewondennest van de ambulance.
- Noodzakelijke opschaling/bijstand wordt bepaald op basis van inschatting aantal slachtoffers.
- Een indicatiebepaling van het aantal personen op een specifieke locatie is mogelijk via het invoeren van de effectafstanden in Bag populatieservice
Geneeskundige zorg
De geneeskundige hulpverlening start met de processen:
- Spoedeisende Medische Hulpverlening:[22]
– Triage;
– Inrichten van een gewondennest en behandelen van slachtoffers;
– Vervoeren/Verwijzen naar ziekenhuizen. - Publieke gezondheidszorg:
– De beoordeling van en maatregelen tegen schadelijke invloeden op de gezondheid via (drink)water (gebiedsafhankelijk).
– Onderzoek individueel - Psychosociale Hulpverlening:
– Signaleren getroffenen
– Verwijzen getroffenen
Relevante aspecten zijn:
- Operationele voorbereiding op het vervoer en behandelen van slachtoffers die in aanraking zijn gekomen met acrylnitril.
- Mogelijkheid om te kunnen keren/vertrekken voor ambulances op de locatie.
- Veilige werklocatie voor de GHOR.
- Aantal slachtoffers, type slachtoffers en type letsel. Deze zijn locatie afhankelijk en staan in relatie tot elkaar.
Aantal slachtoffers
| < 10 |
|
| > 10 |
|
| > 250 |
|
Type slachtoffers
- Nadat blootstelling heeft plaatsgevonden: blootstelling beëindigen en frisse lucht opzoeken. Aandachtspunt is operationele voorbereiding op het behandelen van kinderen. Dit vereist een aangepast gewondenspreidingsplan. [25]
- Aandachtspunt is hulp aan verminderd zelfredzame personen (zorginstellingen).
- Aandachtspunt is het snel kunnen waarschuwen van de bevolking via een voorbereide NL-alert met handelingsperspectief. Dit is om blootstelling te voorkomen en kostbare tijd (en mogelijk levens te redden) te verliezen met wachten op advies van experts. [26].
Type letsel
- Acrylnitril is een zeer giftige stof. De belangrijkste doelorganen na inhalatie van de stof zijn de luchtwegen, het centraal zenuwstelsel en het ademhalingsstelsel. De klachten die optreden worden gedeeltelijk veroorzaakt door het cyanide dat uit acrylnitril ontstaat en zijn o.a. irritatie van de luchtwegen, hoofdpijn, toevallen, bewustzijnsverlies en remming van de ademhaling. Ook zonder luchtwegirritatie kunnen systemische klachten optreden. De klachten kunnen met vertraging ontstaan.
- Voor acrylnitril zijn antidota beschikbaar. Het NVIC kan hierover en over verdere behandeling adviseren.
- Let op: cyanide verstoort de celademhaling, maar het zuurstoftransport in het bloed vindt wel gewoon plaats. Hierdoor geeft een pulsoximeter kort na blootstelling geen goed beeld van de mate van vergiftiging.
Optreden politie en gemeente
Mogelijke taken
Politie
- Afzetten van het effectgebied
- Aanwezige personen in het effectgebied laten schuilen of vluchten
- Gidsen van brandweervoertuigen en ambulances
Gemeente
- Opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
- Voorlichting/communicatie over het ongeval
- Registreren van slachtoffers
Randvoorwaarden
Politie
- Operationele voorbereiding op het afzetten van een groot effectgebied
- Voldoende mensen en middelen om het effectgebied af te kunnen zetten
- Een operationeel mobiliteitsplan
Gemeente
- Operationele voorbereiding op het opvangen en verzorgen van personen uit het effectgebied
- Voldoende locaties en personeel voor de opvang en verzorging van personen uit het effectgebied
- Operationeel voorlichting- en communicatieplan.
Kansbeperkend
| Maatregel | Werking van de maatregel |
|---|---|
| Wegnemen van de risicobron | Het wegnemen van de risicobron neemt de kans op het scenario weg. |
| Begrenzen van de doorzet | Minder vervoersbewegingen betekent een vermindering van het aantal keer dat het scenario zich voor kan doen en dus neemt de kans op het scenario af. |
Effect en gevolgbeperkend
| Maatregel | Werking van de maatregel |
|---|---|
| Afstand houden tot activiteit met gevaarlijke stoffen | Dicht bij de plaats van het scenario zijn de effecten het meest merkbaar. De hittestraling neemt af naarmate de afstand toeneemt. |
| Verdeling typen gebouwen | Door rekening te houden met het type bebouwing kan het aantal mogelijke slachtoffers bij het scenario worden beperkt. Dat kan bijvoorbeeld door het zodanig verdelen van gebouwen in een gebied dat de meer kwetsbare gebouwen worden beschermd door minder kwetsbare gebouwen. |
| Venstertijden | Door gebruik te maken van venstertijden voor het verladen worden de risicovolle en kwetsbare activiteiten gescheiden. |
| Obstakels toevoegen | Er kan geprobeerd worden om met obstakels de verspreiding van een gifwolk te vertragen of zodanig turbulentie te creëren dat de gifwolk mengt met de omringende lucht. |
| Rekening houden met windrichting | De overheersende windrichting in Nederland is uit het zuidwesten. Door kwetsbare functies niet in de overheersende windrichting vanaf de risicobron te plaatsen, kunnen slachtoffer mogelijk voorkomen worden. |
Bevordering van de zelfredzaamheid
| Maatregel | Werking van de maatregel |
|---|---|
| Duidelijke vluchtroutes aanbrengen | Door duidelijke vluchtroutes aan te brengen kunnen mensen het gebied gemakkelijker verlaten. |
| Risicocommunicatie | Door te communiceren over de mogelijke scenario’s in een gebied het bete handelingsperspectief worden mensen zich meer bewust van wat ze moeten doen bij het scenario. |
| Onderhouden schuilplaatsen en vluchtwegen | Onderhoud van schuilplaatsen en vluchtwegen is belangrijk, zodat ten alle tijden van een ongeval de schuil- en vluchtmogelijkheden bereikbaar en inzetbaar zijn. |
| De (bedrijfs)noodplannen oefenen op een gifwolk | Door te oefenen met het gifwolkscenario in de (bedrijfs)noodplannen weten de werknemers wat ze moeten doen in het geval van een echte calamiteit. |
Bevordering van de hulpverlening
| Maatregel | Werking van de maatregel |
|---|---|
| Werkende communicatiemiddelen | Tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen vindt veel van de communicatie plaatst via radio, internet en telefoon. Het is hierbij van belang dat zendmasten op afstand van de activiteiten met gevaarlijke stoffen staan, zodat deze ook tijdens een ongeval werken. |
| Waarschuwingsmiddelen | Voor een snelle en effectieve waarschuwing tijdens een ongeval met gevaarlijke stoffen is het van belang dat een waarschuwingssysteem de mensen in het effectgebied kan bereiken. |
| Afstemming hulpdiensten | Het handelingsperspectief dat aan mensen wordt geboden ten tijden van een ongeval met gevaarlijke stoffen moet worden afgestemd met de inzet van hulpdiensten, zodat de inzet van de hulpdiensten kan aansluiten bij dit handelingsperspectief. |
Tankwagen acrylnitril– giftige wolk De beheergroep heeft geen beeld en/of filmmateriaal gevonden van een giftige acrylnitril wolk door een ongeval bij transport over de weg. Suggesties kunnen gemaild worden naar info@scenarioboekev.nl
- In de HART versie 1.1 hoofdstuk 9.3, 1 april 2015 ↩
- In de HART versie 1.1 hoofdstuk 9.3, 1 april 2015 ↩
- In de HART versie 1.1 hoofdstuk 9.3, 1 april 2015 ↩
- Handleiding risicoberekingen Bevi versie 3 blz. 46 ↩
- HART versie 1.1 hoofdstuk 9.4., 1 april 2015 ↩
- De wettelijke grenswaarde is de maximaal toegestane concentratie van een (gevaarlijke) stof in de individuele ademhalingszone van een werknemer. ↩
- Interventiewaarden worden door de hulpverleningsdiensten gebruikt om te bepalen of de bevolking moet worden gewaarschuwd interventiewaarden ↩
- In Effects respectievelijk: city centre, cultivated land en open flat terrain ↩
- TNO 2015, rapport Bevorderen zelfredzaamheid spoorzone Moerdijk p. 56 ↩
- Het handelingsperspectief is afhankelijk van de weerscondities en het scenario. Een instantaan vrijkomende gaswolk zal eerder langsgewaaid zijn dan een langzaam vrijkomende vloeistof (plasverdamping). En hoe harder het waait hoe sneller het ergens (binnen) is voordat de ventilatie afgesloten is. ↩
- Bij verdiepingen met een aansluiting op een schuin dak zijn vaker kieren waardoor buitenlucht naar binnen kan lekken ↩
- goed werkend internet en mobiele telefonie, buurtalarmeringssysteem ten behoeve van zelfredzaamheid, risico communicatieplan toxische wolk ↩
- Bovenwindse aanrijroute, advies: spoordijk tweezijdig toegankelijk tot maximaal 100m mogelijk incident wanneer kwetsbare ontwikkeling in directe omgeving aanwezig is. Vluchtroute scheiden van route voor hulpdiensten, vluchtroute van de risicobron af Handreiking Bluswatervoorziening en bereikbaarheid 2019Hoofdstuk 4 ↩
- Verlies van capaciteit, die nodig voor gelijktijdige redding of eerste hulp aan slachtoffers is buiten beschouwing gelaten, doordat deze situationeel is. ↩
- De hiervoor benodigde hoeveelheid schuimvormend middel is ca. 330 l. Een aanvullend schuimblusvoertuig is noodzakelijk. Het oproepen van een specialistische schuimbluseenheid kost <60 minuten voor een plas tot 1500m². ↩
- De organisatie van de inzet van slagkracht is regionaal afhankelijk ↩
- Uitgangspunt: in het effectgebied worden brandweervoertuigen(met ademlucht) ingezet op transport van de slachtoffers buiten naar het gewondennest en op nacontrole van woningen. ↩
- Visie Grootschalig Brandweer Optreden 2012-2016 en
Doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden(GBO) september 2018 visie 2.0 ↩ - Norm inzetbaarheid eerste basispeloton (alle 4 tankautospuiten) is 30 minuten doorontwikkeling Grootschalig Brandweeroptreden p20 ↩
- Handreiking Bluswatervoorziening en bereikbaarheid 2019bijlage 3 ↩
- Visie Grootschalig Brandweer Optreden 2012-2016 en Doorontwikkeling Grootschalig Brandweer Optreden(GBO) september 2018 visie 2.0 ↩
- De Nederlandse slachtofferregistratiekaart p.3. oktober 2006 ↩
- Leidraad GGB p.12 december 2015 ↩
- Leidraad GGB p.10 december 2015 ↩
- Voor kinderen is ander materiaal benodigd. Ouders en kinderen worden bij voorkeur bij elkaar geplaatst. Dit is een complexe factor in het gewondenspreidingsplan ↩
- Alarmeer de GAGS. Elke situatie is immers anders; de GAGS kan de situatie inschatten op basis van berekeningen van de AGS, klachten, etcetera. ↩
